Po zewnętrznej części łańcucha górskiego występują często formacje fliszowe. Flisz to zespół skał osadowych pochodzenia morskiego, składający się z leżących na przemian warstw łupków, piaskowców, zlepieńców a rzadziej margli. Przykładem orogenu, który składa się właśnie z części zewnętrznej i wewnętrznej są Karpaty. Kordyliery jest to potężny system górski, ciągnący się wzdłuż zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej od Morza Beringa przez Alaskę, Kanadę, Stany Zjednoczone, Meksyk i państwa Ameryki Środkowej do Ameryki Południowej. Długość 8000 km, szerokość 700-900 km na północy, do 1500 km w środkowym odcinku, 400-500 km na południu. Niesamowite Tatry i szlaki prowadzące na szyty. Tatry są najwyższym pasmem w łańcuchu Karpat, są częścią Łańcucha Tatrzańskiego w Centralnych Karpatach Zachodnich. Tatry zaliczają się do najwyższej kategorii pod względem atrakcyjności, szczególnie ich wysokogórska część. gór Harz (pol. hist. Góry Smolne), pasma górskiego w środkowych Niemczech. Natomiast nazwa orogeneza waryscyjska pochodzi od średniowiecznej łacińskiej nazwy krainy Variscia i plemienia germańskiego Varisci (niem. Varisker). Nazwę „waryscyjska” wprowadził w 1880 roku Eduard Suess, profesor geologii na Uniwersytecie Wiedeńskim. Tatry. (pasmo górskie) Autor: poławiacz_pereł. Tatry (514.5, słow. Tatry, niem. Tatra, węg. Tátra) – najwyższe pasmo w łańcuchu Karpat, również najwyższe między Alpami a Uralem i Kaukazem. Są częścią Łańcucha Tatrzańskiego, w Centralnych Karpatach Zachodnich. Vay Tiền Nhanh Ggads. Tatry są najwyższym pasmem górskim w łańcuchu Centralnych Karpat Zachodnich, najwyższym łańcuchem także między Alpami a Uralem i Kaukazem. Znajdują się na granicy Polski i Słowacji. Są jedynymi górami w Polsce o charakterze alpejskim, a widok na nie niemal zapiera dech w piersiach. Skąd pochodzi ich nazwa? Jaki jest najwyższy szczyt Tatr? Czym jeszcze się charakteryzują? Zobacz film: "Jak możesz pomóc maluchowi odnaleźć się w nowym środowisku?" spis treści 1. Jak powstały Tatry? 2. Pochodzenie nazwy Tatry 3. Topografia Tatr 4. Podział i najwyższe szczyty Tatr Tatry Wschodnie Tatry Zachodnie rozwiń 1. Jak powstały Tatry? Tatry to góry fałdowe orogenezy alpejskiej, stąd też charakteryzuje je tak zwana młoda rzeźba terenu. W epoce późnej kredy, w ramach fazy subhercyńskiej, skalne serie zostały sfałdowane i przesunięte o wiele kilometrów na północ. W tym czasie właśnie powstały płaszczowiny tatrzańskie. W epoce eocenu obszar Tatr (głównie północna część) przykryty został płytkim morzem, w którym powstały wapienie numulitowe, zlepieńce, mułowce, piaskowce i łupki pokrywające stoki regli i wypełniające Kotlinę Zakopiańską i budujące Pasmo Gubałowskie. Ostateczne wypiętrzenie miało miejsce w późnym miocenie, około 10 - 15 mln lat temu. 2. Pochodzenie nazwy Tatry Etymologia nazwy "Tatry" nie jest jednoznaczna. W XIII i XIV wieku w oficjalnych dokumentach węgierskich Karpaty (a raczej Tatry) nazywane były Thorchal lub Tarczal, a czasem Schneegebürg, Montes Nivium. W 1790 roku Baltazar Hacquet pisał, że Słowianie góry te nazywają Tatri lub Tatari, z powodu obecności tatarskich hord. Profesor Rozwadowski z kolei pochodzenie nazwy Tatry (staropol. Tartry) łączy z francuską nazwą tertre, co oznacza wzgórze. Zgodnie z powyższym tłumaczeniem nazwa Tatry początkowo oznaczałaby wzgórza. Również Norwid pisał, że " Tertre to są Tatry". Według innych autorów pochodzenie tej nazwy jest trackie lub dackie. Na początku XIX wieku Tatry Wysokie były nazywane Karpakiem (najwyższa góra, pokryta śniegiem). 3. Topografia Tatr Całkowita powierzchnia Tatr to 785 km². Około 175 km² czyli, nieco ponad 22% znajduje się w granicach Polski, 610 km km² zaś czyli prawie 78% na Słowacji. Długość Tatr mierzona od południowo - zachodnich podnóży Ostrego Wierchu Kwaczyńskiego, do wschodnich podnóży Kobylego Wierchu w linii prostej wynosi 57 km, wzdłuż grani głównej zaś 80 km. Największa szerokość to 18,5 km, przeciętna zaś 15 km. Poprzez dużą część grani głównej Tatr przebiega Wielki Europejski Dział Wodny między zlewniami Morza Czarnego i Bałtyckiego. Tereny na wschód i północ to zlewiska Morza Bałtyckiego (dorzecza Popradu i Dunajca); pozostały obszar jest zlewiskiem Morza Czarnego (dorzecza Wagu i Orawy). Od zachodu i północy Tatry otacza Obniżenie Orawsko - Podhalańskie, od wschodu i południa zaś Obniżenie Liptowsko - Spiskie. Dna ich dolin umiejscowione są na wysokości około 500 - 700 m Różnice wysokości między dolinami a szczytami Tatr mogą wynosić nawet 2 km. Obecność tych kotlin dodatkowo potęguje wrażenie wypiętrzenia masywu górskiego Tatr. 4. Podział i najwyższe szczyty Tatr Tatry dzielimy na: Tatry Wschodnie Tatry Wysokie - najwyższy szczyt - Gerlach (2655 m po stronie słowackiej; graniczny, północno - zachodni wierzchołek Rysów (2499 m po stronie polskiej. Grań główna przebiega od przełęczy Liliowe do Przełęczy pod Kopą; Tatry Bielskie - najwyższy szczyt - Hawrań (2152 m po stronie słowackiej. Tatry Wysokie zbudowane są ze skał krystalicznych, dzięki czemu woda utrzymuje się na powierzchni. Stąd też możemy tam spotkać tak malownicze i piękne jeziora, jak np. Morskie Oko, Wielki Staw w Dolinie Pięciu Stawów Polskich czy Czarny Staw pod Rysami. Zbiorniki te przyciągają turystów swoją malowniczością, a szczególną popularnością cieszy się wyżej wymienione Morskie Oko, ponieważ bez wspinania się można oglądać przepiękną panoramę Tatr Wysokich z tak bliskiej odległości. Wspaniałe są również wodospady tatrzańskie jak słynne Wodogrzmoty Mickiewicza w Dolinie Roztoki czy Siklawa, znajdująca się na pograniczu Doliny Pięciu Stawów Polskich i Doliny Roztoki. Tatry Zachodnie Najwyższym szczytem jest Bystra (2248 m po stronie słowackiej; Starobociański Wierch (2176 m po stronie polskiej. Z Tatr zachodnich może być wydzielany Masyw Siwego Wierchu (1805 m w całości położony po stronie słowackiej. Tatry Zachodnie są niższe od Wschodnich, zbudowane z wapieni przepuszczających wodę, dlatego też w tej części znajduje się wiele jaskiń, jak np. Jaskinia Mroźna, Jaskinia Naciekowa czy Jaskinia Mylna. Mocnym punktem Tatr Zachodnich są piękne, rozległe doliny, jak np. Dolina Chochołowska czy Dolina Kościeliska, dostępne dla wszystkich i ukazujące całe bogactwo Tatr. Granicę między Tatrami Wschodnimi a Zachodnimi stanowi przełęcz Liliowe i Dolina Suchej Wody Gąsienicowej (po stronie polskiej) i Dolina Cicha Liptowska (po stronie słowackiej). Tatry Bielskie od Wysokich oddziela Przełęcz pod Kopą. polecamy Tatry są częścią łańcucha górskiego ____ . Na obszarze Polski Tatry dzielą się na dwie części: zbudowane z wapieni ____. i zbudowane ze skał granitowych ____ . Tatry to jedyna kraina w Polsce, w której występuje krajobraz ____. Ranking Ta tablica wyników jest obecnie prywatna. Kliknij przycisk Udostępnij, aby ją upublicznić. Ta tablica wyników została wyłączona przez właściciela zasobu. Ta tablica wyników została wyłączona, ponieważ Twoje opcje różnią się od opcji właściciela zasobu. Wymagane logowanie Opcje Zmień szablon Materiały interaktywne Więcej formatów pojawi się w czasie gry w ćwiczenie. Tatry, najwyższe góry Polski, są jedyną częścią Karpat, która ma charakter wybitnie alpejski, to znaczy w pełni wykształcony piętrowy układ zbiorowisk roślinnych. Tatry od Alp różnią się jednak zdecydowanie rozciągłością. Przy podobnej wysokości szczytów (ok. 2300 metrów) łańcuch górski jest bardzo krótki i wąski. Długość Tatr wynosi w linii prostej wynosi około 53 km, a wzdłuż grani głównej, będącej na prawie całej długości zarazem szlakiem turystycznym i granicą pomiędzy Polską a Słowacją, 80 km. Szerokość Tatr to „nawet“ 30 Słowacji i na polskim Podhalu bez trudu można znaleźć miejsca, z których można obejrzeć je w całej rozciągłości. Wrażenie bajkowości scenerii i ogromu gór potęguje ciekawa budowa geologiczna okolicy. Zarówno po stronie południowej, jak i północnej leżą potężne doliny tektoniczne, a za nimi o 1000 metrów niższe łagodne góry. Tatry widziane z Podhala i oświetlane przez poranne słońce należą do ulubionych motywów polskich fotografów brzegami potoków, u wylotu wielkich dolin tatrzańskich, występują lasy liściaste typu łęgowego i lasy bukowe z domieszką jodły. Szybko ustępują przepastnym borom świerkowym i jodłowym, które przechodzą w pasmo przeplatanej jarzębiną i wyniosłymi limbami kosówki, a potem w hale, wielkie łąki wykorzystywane do wypasu owiec, a zimą stanowiące ekscytujące tereny narciarskie. W Tatrach nie ma lodowców. Na tej wysokości, gdzie rzeczywiście jest już wystarczająco zimno przez cały rok stoki są zbyt strome, aby mogły utrzymać się większe ilości śniegu. Po epoce lodowcowej pozostało tu około 200 niezwykle malowniczych górskich cały obszar gór jest chroniony przez Polskę i Słowację w parku narodowym nie jest możliwe przekroczenie ich grani inaczej niż pieszo bądź zimą na nartach. Możliwe jest natomiast okrążenie Tatr rowerem. Ta wyprawa ma około 230 kilometrów i należy z uwagi na oszałamiające widoki gór do najpiękniejszych w są popularnym celem wędrówek już od ponad 150 lat. Zarówno w polskiej, jak i w słowackiej części gór istnieje bardzo dobrze rozwinięta sieć schronisk turystycznych oraz sieć wyciągów narciarskich. Poniżej podajemy adresy internetowe najważniejszych polskich schronisk przydatne przy rezerwacji bezpośredniej miejsc i przy planowaniu narciarzy najważniejsza jest zmodernizowana ostatnio kolej linowa z Zakopanego na Kasprowy Wierch i zespoły wyciągów w dolinach Goryczkowej i na Hali Gąsienicowej. Umożliwiają one uprawianie narciarstwa zjazdowego na najwyższym światowym iż w górach działa wspaniale zorganizowany system ratownictwa górskiego co roku dochodzi do śmiertelnych wypadków. W związku z ochroną przyrody i różnymi zagrożeniami związanych z trudnym terenem zabronione jest wędrowanie poza wyznaczonymi przez zarządy Parków Narodowych szlakami. Trzeba też pamiętać, że szlaki w słowackiej części Tatr zwykle są zamykane na czas pierwszy rzut oka na mapę Tatr pozwala stwierdzić, że nazwy dolin po obu stronach grani głównej Tatr brzmią prawie tak samo. Mimo, iż Tatry „od zawsze“ były podzielone granicą polityczną, to ludność zamieszkująca w Polsce, jak i na historycznych „Górnych Węgrzech“ zawsze była ze sobą zżyta i spokrewniona. Po dziś dzień górale słowaccy i polscy posługują się podobną gwarą i tradycyjnie zajmują się podobnymi dziedzinami produktami spożywczymi z Tatr są sery owcze typu oscypek i bunc, a produktami rękodzieła owcze skóry, wyrabiane z nich buty „kierpce“ i szykowne kamizelki. Jeśli spojrzeć ładnym porankiem z Czerwonych Wierchów na południe, wzrok zawadzi o wał górski na horyzoncie, ciągnący się równolegle, gdzie niegdzie pospiętrzany. To właśnie Niskie Tatry (Niżne Tatry, Nizke Tatry). Aby wspiąć się na Chopok, Dziumbiera, czy Kráľovą Hoľę i zanurzyć się w trawy na halach, trzeba przejechać granicę w Starej Lubowni, Łysej Polanie czy Chyżnem. Niskie Tatry, chyba jak żaden inny rejon górski na Słowacji, nadają się na dłuższe wędrówki z plecakiem. Niskie Tatry mają nad wyższymi kuzynami z północy jedną przewagę, mimo że także są górami o rzeźbie alpejskiej nie są tak zadeptane jak Tatry. Niskie Tatry to wyśmienity rejon na wielodniowe wędrówki. Najbardziej godne polecenia jest przejście całej pięknej grani Niskich Tatr. Łańcuch ciągnie się wzdłuż linii wschód-zachód przez 80 km od przełęczy Vernár na wschodzie, która łączy Niskie Tatry ze Słowackim Rajem aż do Doliny Korytnickiej na zachodzie. Od północy i południa jego obszar wyznaczają doliny Vagu i Hronu. Grzbiet Niskich Tatr przecięty jest niemal w połowie przez Certovicką Przełęcz (Sedlo Certovica), która dzieli je na dwie części. Wschodnia, jest łagodniejsza, krajobrazem przypomina może, bieszczadzkie połoniny tylko wyższe o kilkaset metrów. Ta część Niskich Tatr kulminuje na samym początku łańcucha na wschodzie najwyższym wierzchołkiem Kraľovą Hoľą o wysokości 1940 metrów. Zachodnia część ma bardziej alpejską rzeźbę. Wypiętrzenie potraktowane zostało w czwartorzędzie lodowcem, który topniejąc zostawił północne zbocza poorane żlebami, skalistymi żebrami opadające do polodowcowych dolin. Najwyższym wierzchołkiem zachodniej części Niskich Tatr jest Dziumbier (Dumbier) o wysokości 2046 metrów. Część wschodnia Główny szlak prowadzi z Telgartu i kiedy się już wdrapie na szczyt Kraľovej Hoľi ozdobioną "pięknym" budynkiem maszynowni czy siłowni i wysokim masztem nieopodal, przed oczami rozciąga się przepiękny, długi na ponad 20 kilometr ów grzbiet, w większej części porośnięty łąkami. W dole na południu doliną płynie Hron, oddzielając Niskie Tatry od Słowackiego Rudohoria. Na północy za Popradem rozciągają się zębate szczyty Tatr. Przez większą część dystansu wędruje się odsłoniętym grzbietem, na przemian obniżając się, to nieznacznie wznosząc. Pasmo Kraľovej Hoľi jest trochę za długie, żeby je pokonać jednego dnia. Zejście do Pohoreli zajmuje około dwóch godzin, a wejście następnego dnia kolejne trzy. Nasi bracia Słowacy często w tej sytuacji ułatwiają sobie życie i na nocleg wybierają "tajną" noclegownię. W połowie trasy, nieco poniżej grzbietu na północnym stoku znajduje się "utulnia" Andrejcová. Miejsce jest na pewno wyborne, nie można jednak zawsze polegać na tej możliwości. W bardziej pogodne, wolne od pracy dni często nie ma w niej miejsca i niektórzy Słowacy wybierają nocleg w namiocie. Odcinek od Andrejcovej jest mniej widokowy, grzbiet, równomiernie obniżający się im bliżej przełęczy, porasta las. Ale skoro wyznaczyliśmy sobie za cel pokonanie grani Niskich Tatr, to maszerujemy również tędy. Schodzimy do Čertovicy (1232 m). W Certovicy niewielkim przysiółku jest sporo miejsc na nocleg; to niewielka miejscowość turystyczna, gdzie zimą działa kilka wyciągów, a przy tym jest dobra komunikacja. Przez przełęcz przebiega droga z doliny Vagu do doliny Hronu. Po regenerującym noclegu czeka nas podejście, może nie tak forsowne jak pierwszego dnia pod Kralovą Hole, to "tylko" 800 metrów deniwelacji, ale mamy w nogach już ponad 20 kilometrów. Cześć zachodnia Pierwszy grzbiet po drodze to Velka Gapel. To już królestwo kosodrzewiny i wysokogórskich hal. Ścieżka widoczna i dobrze utrzymana prowadzi w głąb wysokogórskiej krainy. Niskie Tatry to kwintesencja gór, soczewka skupiająca różną charakterystykę rzeźby i krajobrazu; południowe stoki Wielkiej i Małej Gapeli (Velký i Malý Gapel.) i Dziumbiera opadają łagodnymi halami na południe. Północne zbocza opadają stromo 200-300 m, tworząc u-kształtne doliny ozdobione małymi jeziorkami polodowcowymi. Oczy śmieją się do tych dolin i wierchów. Horyzont na zachodzie zamyka skalista Skałka. Jej wschodnia ściana jest poorana skalistymi żebrami. Przypomina tatrzańskie ściany. Chata generała Stefánika, leżąca na południowym zboczu pod kopułą szczytową Dziumbiera, to doskonałe miejsce na nocleg lub miejsce odpoczynkowe przed dalszym marszem na szczyt. Teren Niskich Tatr od 1978 roku stanowi park narodowy. Poruszanie się jest dopuszczane tylko po wyznaczonych szlakach. Widomym tego znakiem jest nielogiczne wejście na szczyt. Obecnie na Dziumbier prowadzi tylko jedna ścieżka. Wznosi się ona od zachodu niedługim ramieniem. Na północną stronę opadają strome żleby. Sam szczyt wieńczy krzyż i tablica informacyjna parku narodowego. Od razu widać, że wcześniej prowadziła bardziej uzasadniona trasa. Udeptaną ścieżkę na wschodnie ramię przegradzają żerdzie i tablica zakazująca zbaczania ze szlaków. Trzeba wrócić tą samą trasą na dół. Panorama dookoła bajeczna. W promieniu kilkudziesięciu kilometrów żaden szczyt nie przewyższa Dziumbiera, a na południe właściwie żaden wierzchołek nie zbliża się nawet do granicy dwóch tysięcy. Na kolejny nocleg obieramy malowniczą "kamienną chatę" pod Chopokiem (2023 m). To najpopularniejszy wierch Niskich Tatr. Malowniczy dzięki kotłom polodowcowym po północnej stronie, łatwo dostępny zarówno od północy od Doliny Demianowskiej, jak i od południa od Doliny Jasnej, skąd kursują kolejki dowożące turystów do połowy wysokości. Zimą Chopok uwielbiają rzesze narciarzy - jest to jeden z najpopularniejszych rejonów narciarskich Słowacji. Odcinek Niskich Tatr na zachód od Chopoka, to najpiękniejsza i najbardziej wysokogórska część Niskich Tatr. Jedynym zgrzytem estetycznym pozostaje chyba tylko budynek górnej stacji kolejki położony centralnie pod szczytem. Tuż obok, pod kopułą szczytową usypaną z kamieni i głazów przycupnęła "Kamienna Chata". To urocze schronisko położone dokładnie na wysokości 2000 m. Przy dobrej pogodzie widok na południe sięga po Słowacki Kras przy granicy z Węgrami. W schronisku, nawet jeśli nie zamierza się nocować, warto się zatrzymać choćby tylko dla jednej rzeczy. Przy każdej wizycie w "Kamiennej Chacie" z przyjemnością raczę się bylinowym czajem. To aromatyczna dosładzana herbata przyrządzana z ziół zbieranych na halach. Kiedy po raz pierwszy jej zakosztowałem i zasmakowałem w niej, porosiłem gospodarza o podzielenie się przepisem. Na pytanie odparł bez namysłu: "to nasze tajemstvo". Piękno Chopoka najlepiej podziwia o od północy, gdzie ramię pokrywa siatka wyciągów zmierzających od Doliny Demianowskiej, a kawałek grani od Chopoka do Dereszy (2003 m) opada pięknymi skalistymi żebrami, tworząc malowniczą scenerię alpejską. Odcinek na zachód to kilka szczytów, które oscylują wokół 2000 metrów. Szczególnie wyróżnia się skalista sylwetka wspomnianej Skałki (1980 m) leżącej w bocznej grani. Poza tym jest jeszcze Chabenec (1950 m). Następnie grań opada na przełęcz Sedlo Durkovej, która wznosi się na wysokość ok. 1700 metrów. W jej pobliżu usadowiła się kolejna "utulnia". Warto i tutaj zatrzymać się na nocleg. Z przełęczy szlak zaczyna opadać równomiernie. Przez Kozi Chrbát opada do Donovalów - uzdrowiskowej miejscowości w Dolinie Korytnickiej, która wyznacza zachodnią granicę Niskich Tatr. Po drugiej stronie rozciągają się już stoki Wielkiej Fatry. Na pokonanie pełnej grani Niskich Tatr trzeba przeznaczyć 4-5 dni. Można również pokonać mniejsze odcinki pasma. Najbardziej popularne są tereny z Chopokiem i Dziumbierem. Zachęcam do przemierzenia wschodniej części Niskich Tatr, która jest bardziej ustronna, a włóczęga po tak malowniczych zakątkach powinna dostarczyć co niemiara przyjemności. Wędrówka grzbietami Niskich Tatr nie jest może tak emocjonująca jak wspinanie perciami tatrzańskimi, dostarcza jednak innych nie mniej zapadających w pamięć wrażeń. A spotkanie z naturalnym surowym otoczeniem, wchłonięcie ostrego rześkiego powietrza, przejmie przyjemnym dreszczykiem. Różnice w charakterze pomiędzy Tatrami i Niskimi Tatrami trafnie opisuje stwierdzenie: po Niskich Tatrach wędrujemy, po Tatrach się wspinamy. To otwiera możliwości przed tymi, którzy chcą kontemplować wysokogórski krajobraz, a niekoniecznie łączą to z wydzielaniem zwiększonej dawki adrenaliny. Niskie Tatry to wspaniały łańcuch dla amatorów dłuższych rodzinnych wycieczek i tych, którzy chcą uniknąć oblężonych tatrzańskich arterii o pierwszoplanowym znaczeniu. Rozpoczynamy nowy cykl edukacyjny, przybliżający Wam ciekawe informacje na temat cyklu jest Anna Chodkiewicz, która stworzyła bazę pytań i odpowiedzi dotyczącą Tatr. Obejmuje ona zarówno tematy być może oczywiste, jak i szereg ciekawostek. Całość podzielona została na siedem części: Tatry – wiadomości ogólne, Człowiek w Tatrach, Tatrzański Park Narodowy, Przyroda Tatr, Turystyka i bezpieczeństwo w górach, Co zrobić gdy…, oraz Ja w górach, czyli co mogę zrobić dla tatrzańskiej je publikować partiami. W dzisiejszym odcinku mamy dla Was pierwszą część wiadomości ogólnych o Tatrach, zapraszamy do lektury i zachęcamy do dzielenia się wrażeniami odnośnie takiego – co to za góry?Tatry to najwyższe góry w Polsce. Masyw tatrzański, przez który przebiega granica naszego kraju i Słowacji, jest najwyższym pasmem Karpat – dużego łańcucha górskiego rozciągającego się od Rumunii przez między innymi Węgry, Ukrainę aż do Polski i dokładnego podziału fizycznogeograficznego Tatry wraz ze słowackimi Górami Choczańskimi tworzą makroregion Łańcuch Tatrzański należący do Centralnych Karpat Zachodnich. Pomiędzy Alpami Zachodnimi a Kaukazem i Uralem nie znajdziemy wyższych gór niż Tatry. Co prawda niemal dorównują im Góry Skandynawskie, jednak ich najwyższy szczyt Galdhøpiggen (2469 m jest nieco niższy nie tylko od Gerlacha, ale nawet od Rysów. Gdyby porównać wysokość najwyższych tatrzańskich szczytów do innych gór można powiedzieć, że stanowią one niewiele ponad połowę wysokości Mont Blanc (najwyższego szczytu Europy 4810 m prawie połowę wysokości Elbrusa (5642 m najwyższego szczytu Kaukazu) oraz ledwie 1/3 wysokości Mont Everestu (8848 m Skąd się wzięła nazwa Tatry?Teorii dotyczących pochodzenia nazwy Tatry jest bardzo wiele. Chociaż może ona w pierwszej chwili budzić skojarzenie z Tatarami, jej źródeł najprawdopodobniej należy szukać w nazewnictwie ludowym. Istnieje hipoteza, że u podstawy nazwy Tatry leży węgierskie słowo „thorholl” oznaczające piekło. Niektórzy badacze ( Cyprian Norwid) odwoływali się z kolei do francuskiej nazwy „Tertre” oznaczającej wzgórze. W pierwszych zapisach dotyczących Tatr nasze najwyższe góry nazywane są „Triti” czy „Tritri”, co prawdopodobnie było starosłowiańską nazwą skał lub szczytów skalnych. W Beskidzie Śląskim jeszcze w latach 20. XX wieku słowa „tatry” i „tatrziska” oznaczały skały, nierówny, niebezpieczny teren lub… stare, nieużyteczne rupiecie. W przeszłości całe Karpaty, a niekiedy same Tatry nazywano również Krępak, Krempak, Krapak, a nawet Sarmackie Alpy. Ostatecznie dla naszego masywu nazwa Tatry okazała się Tatry są tak wyjątkowe?Wyjątkowość Tatr polega przede wszystkim na tym, iż na stosunkowo małej powierzchni (patrz: Jaką powierzchnie mają polskie Tatry?) nagromadzone jest mnóstwo różnorodnych form: od długich dolin po wysokie szczyty, z których widoki zapierają dech w piersiach. Dodatkowo pomimo tego, że góry te charakteryzują się niezbyt dużą wysokością, dookoła znajdują się kotliny i doliny o wyniesieniu 500-700 m co sprawia, że względna wysokość tatrzańskich szczytów jest stosunkowo duża. Gdy popatrzymy na Tatry z daleka – choćby z Pienin, Gorc czy nawet z zakopianki lub okien pociągu jadącego z Krakowa, wydają się one potężne, masywne i… wysokie. Do tego dochodzi wspaniałe bogactwo przyrody: nieożywionej – jak liczne jeziora i formy polodowcowe (patrz: czy w Tatrach są lodowce?) – oraz ożywionej, w tym rzadkie, występujące jedynie tutaj gatunki roślin i zwierząt (patrz: co to są endemity? co to są relikty?). Dużej bioróżnorodności sprzyja bardzo duża zmienność warunków siedliskowych na co wpływ ma budowa geologiczna (patrz: z czego zbudowane są Tatry?), urozmaicona rzeźba terenu oraz warunki klimatyczne zależne od wysokości nad poziomem morza (patrz: co to są piętra roślinności w Tatrach?). Tatry to jedyne w naszym kraju i w tej części Europy góry o charakterze alpejskim. Dogodne warunki występowania do życia mają tu świstaki i kozice oraz wiele roślin występujących w Alpach lub na dalekiej północy (reliktów polodowcowych), co stanowi unikat w tej części naszego kontynentu. Do wyjątkowości Tatr należy zaliczyć jeszcze to, że dzięki dobrej sieci szlaków w jeden dzień można wspiąć się na szczyty i wrócić bezpiecznie do Zakopanego, co nie zawsze jest możliwe w innych powierzchnię mają całe Tatry?Pod względem powierzchni Tatry to najmniejsze góry wysokie w Europie. Zajmują one obszar 786 km2 – co stanowi zaledwie dziesiąte części procenta powierzchni Alp. Rozpiętość całego masywu tatrzańskiego wynosi 56,3 km w osi wschód – zachód i 19,0 km w osi północ – południe. Można powiedzieć, że góry te są „najszersze” na wysokości Wierchu Porońca. Jaka jest powierzchnia polskich Tatr?W granicach Polski znajduje się nieco ponad 1/5 (22,3%) powierzchni całych Tatry, czyli 17 500 ha. Rozpiętość polskiej części Tatr wynosi w linii prostej ze wschodu na zachód 26,8 km, natomiast z północy na południe 12,0 km. Na terytorium naszego kraju znajduje się 81 km2 Tatr Wysokich oraz 94 km2 Tatr Zachodnich (patrz: na jakie części dzieli się Tatry?). Jest to powierzchnia porównywalna do dużych dolin alpejskich i stanowiąca nieco ponad 33% obszaru zajmowanego przez podkreślić, że podane wartości odnoszą się do linii prostej. Ze względu na znaczną deniwelację (1500 m na przestrzeni kilku km) droga przebyta przez turystę w górach jest znacznie dłuższa, np. w linii prostej od schroniska w Morskim Oku do szczytów Rysów jest około 3,5 km, tymczasem szlakiem trzeba pokonać ich aż przebiegają granice Tatr?Kiedy patrzymy na Tatry z daleka wyraźnie widać, że górują one nad otoczeniem. Dokładne wytyczenie linii granicznej oddzielające Tatry od otaczających je kotlin i doliny nie jest proste i wciąż pozostaje źródłem sporów pomiędzy naukowcami. Bez wnikania we wszystkie niuanse w pewnym uproszczeniu można przyjąć, że granice całego masywu pokrywają się z granicami polskiego i słowackiego parku narodowego. Tak więc na zachodzie Przełęcz Huciańska (905 m oddziela Tatry od Pogórza Orawskiego, a na północnym-wschodzie Zdziarska Przełęcz odgranicza je od Spiskiej Magury. W polskiej części gór granica od Kir do Kuźnic biegnie wzdłuż Drogi pod Reglami. Następnie od podnóża Nosala aż do Łysej Polany praktycznie pokrywa się z Drogą Oswalda Gubałówka należy do Tatr?Gubałówka o wysokości 1120 m słynie przede wszystkim z tego, że przy dobrej pogodzie można z niej podziwiać piękną panoramę Tatr, Zakopanego, a także Pienin, Gorców czy Beskidu Żywieckiego. Wzniesienie to zdecydowanie nie jest częścią masywu tatrzańskiego. Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski wchodzi ono w skład Pogórza Gubałowskiego należącego do Pogórza Spisko-Gubałowskiego, które rozciąga się pomiędzy rzekami Czarnym i Białym jakie części podzielone są Tatry?Masyw Tatr pod względem geograficznym i geologicznym najczęściej dzieli się na trzy części:– Tatry Zachodnie (o powierzchni ok. 379 km2).– Tatry Wysokie (Środkowe; o powierzchni ok. 341 km2)– Tatry Bielskie (o powierzchni ok. 46 km2) – leżące całkowicie w granicach dodatkowo wydzielają Tatry Wschodnie w skład, których wchodzą dopiero Tatry Wysokie i Bielskie. Podział ten ma swoje uzasadnienie w budowie geologicznej gór: Tatry Wysokie to przede wszystkim surowe, poszarpane granie, natomiast w Zachodnich dominuje bardziej „miękki” i kruchy wapień tworzący łagodniejsze i kopulaste grzbiety (patrz: z jakich skał zbudowane są Tatry?). Ze zróżnicowanym skalnym podłożem związana jest też różnorodność tatrzańskiej również inne podziały Tatry, np. biorąc pod uwagę budowę geologiczną tych gór oprócz wymienionych trzech części do niedawna wyróżniano jeszcze Grupę Siwego Wierchu – w całości zbudowaną z wapieni. Jeden z najstarszych podziałów Tatr wyróżniał 4 krainy geograficzne: Tatry Spiskie, Tatry Liptowskie, Tatry Orawskie i Podhale. Zgodnie z nimi w przeszłości poczynając od X-XII w., aż do 1922 r. obszar tatrzański i podtatrzański podzielony był na jednostki administracyjne (komitaty). Polska część Tatr do I rozbioru Polski (1722 r.) podlegała starostwu nowotarskiemu. Jednym z najprostszy jest obecny podział geopolityczny, w którym wyróżnia się Tatry Polskie i przebiega granica pomiędzy Tatrami Wysokimi a Zachodnimi?Granicę pomiędzy Tatrami Wysokimi i Zachodnimi wyznacza po polskiej stronie Przełęcz Liliowe oraz potok Sucha Woda Gąsienicowa. Trudniej jest wskazać jej przebieg u naszych sąsiadów. Większość naukowców uznaje za nią dno Doliny Cichej Liptowskiej. Niektórzy słowaccy znawcy Tatr przesuwają ją natomiast na Dolinę Koprową, włączając tym samym Dolinę Cichą do Tatr cześć cyklu niebawem 🙂Autor: Anna Chodkiewicz Tagi: ciekawostki edukacja informacje Tatry wiedza

tatry są częścią łańcucha górskiego